De Wijers is een uniek cultuurlandschap van beekvalleien, vijvercomplexen, landbouw en grote natuurgebieden, in het noorden grenzend aan de relicten van de ontginning van steenkool. Samen vormt dit een erfgoed van wereldklasse. Toch is deze regio minder goed gekend bij het grote publiek. Ook de lokale bewoner is vaak niet bewust van het uitzonderlijke aanbod in zijn achtertuin.
De Vlaamse Landmaatschappij heeft in samenwerking met de provincie Limburg en 15 andere partners een masterplan uitgewerkt om de omgevingskwaliteit van dit unieke gebied op te waarderen. Door de snelle bevolkingsgroei die deze regio in de tweede helft van de vorige eeuw heeft doorgemaakt, raakte het open landschap van De Wijers langzaam versnipperd en weggedrukt achter bebouwingslinten, residentiële verkavelingen en wegeninfrastructuur. Vandaag leest deze regio voor de inwoner en de voorbijganger dan ook eerder als één groot verstedelijkt gebied.
Via het nieuwe masterplan kan het gebied De Wijers opnieuw beleefbaar worden voor haar inwoners en bezoekers. Het voorliggende rapport verkent de ruimtelijke implicaties van dit masterplan. Concreet stelt het een aantal ruimtelijke strategieën voor om het netwerk van beken, vijvers, landbouw en natuurgebieden terug een prominente rol te laten spelen in het verstedelijkte landschap. De studie is uitgevoerd door de Faculteit Architectuur en Kunst van de Universiteit Hasselt in samenwerking met het Departement Architectuur van de Katholieke Universiteit Leuven.
- Deel 1 van het rapport gaat op zoek naar de landschappelijke kwaliteiten van het gebied De Wijers en vat de uitdagingen samen die het gevolg zijn van het versnipperingsproces. Het deel eindigt met de stelling dat deze uitdagingen om een integrale gebiedsgerichte aanpak vragen, die inzet op het versterken van het watersysteem.
- Deel 2 past deze aanpak toe op de vallei van de Stiemerbeek. In 2012 en 2013 organiseerde de provincie Limburg samen met de VLM en de gemeenten Genk en Diepenbeek een reeks workshops om te onderzoeken hoe deze vallei een meer centrale rol zou kunnen opnemen in de verdere stedelijke ontwikkeling van de regio. Deel 2 vat de conclusies van deze workshops samen als een reeks ontsluitingsstrategieën die vertrekken vanuit de dynamiek van het watersysteem.
- Deel 3 vertaalt deze strategieën naar de andere valleigebieden van De Wijers, die om een integrale benadering van aanpak vragen, waarbij gebiedsgericht samenwerken tussen de verschillende beleidsniveaus (Vlaanderen – provincies – gemeenten) maar ook tussen verschillende sectoren centraal staat. Zonder een dergelijke aanpak zal dit stuk uniek cultuurlandschap onbekend – en onbemind – blijven. En dat zou bijzonder jammer zijn.
Je kunt het rapport "Ruimte voor landschap: ontsluitingsstrategieën voor De Wijers" downloaden.
