Geachte gouverneur, deputés, voorzitter en collega’s,
Vorig jaar heeft de gouverneur de vinger op de wonde gelegd: "De problemen van Limburg zijn al 25 jaar gekend, Limburg blijft ondanks alle inspanningen een structurele achterstand behouden. Laat ons stoppen met het handje uit te steken." Of lapidair gezegd, laat ons stoppen met zagen en klagen, we moeten vooruit. We zijn één jaar verder. Vandaag moeten we vaststellen dat de cijfers, - ik denk concreet aan de werkloosheid, de achterstand in buitenlandse investeringen, de achterstand in scholingsgraad, enzovoort pijnlijk aantonen dat de structurele achterstand van Limburg ongewijzigd gebleven is. De achterstand in de werkloosheid is zelfs nog toegenomen, met dramatische uitschieters in Genk en Maasmechelen. De gouverneur weet dat en lanceerde een nieuwe oproep (met een lichte ondertoon van ontgoocheling of was het met een vleugje wanhoop?): "Meer ambitie, meer daadkracht voor een sterker Limburg". Hij gaf een overzicht van de uitdagingen, van de opportuniteiten - want hij is verplicht een boodschap van hoop te brengen - op 6 domeinen: bestuurlijk, financieel, economisch, onderwijs, demografisch en als uitsmijter doet hij beroep op het Limburggevoel, om een nieuw initiatief te lanceren.
Onze eerste vraag is dan ook: "Onderschrijft de deputatie deze boodschap? Eendrachtig én volledig? Vinden we een concrete vertaling in het voorliggende budget en meerjarenplanning? We vinden hoogstens een aanzet tot, intenties in die richting.
- Deputé Vandeput heeft met zijn 15e beleidsverklaring zijn testament geschreven. Hij heeft verdienstelijk werk geleverd, waarvoor hij onze oprechte dank verdient, maar, hem kennende, zal het altijd ergens blijven steken dat in die 15 jaar de achterstand van Limburg ten opzichte van Vlaanderen finaal niet gedicht is.
- Deputé Smeets is de trouwe degelijke soldaat, die correct de gevolgen van de staatshervorming qua persoonsgebonden domeinen in uitvoering brengt. We hebben hem daarvoor gefeliciteerd. Over zijn budget en MJP zijn we echter veel minder te spreken, ik kom daar straks op terug.
- Deputé Moors is en blijft de stille kracht, hard werkend brengt ze haar technische dossiers tot een goed einde. We hebben haar vorig jaar en dit jaar gefeliciteerd met het inhoudelijke werk.
- Voluntarisme heeft deputé Philtjens meer dan genoeg. Hij heeft de meest uitgesproken ideeën over de toekomst, we geven dat grif toe, maar het zullen uiteindelijk de resultaten zijn die tellen, niet de decibels, niet de toeters en bellen waarmee het beleid in een overdosis wordt aangekondigd. Nog een goedbedoelde waarschuwing, het zijn net de snelle wagens die uit de bocht vliegen.
- Deputé Vandenhove is in het merendeel van zijn domeinen als een chef-kok gespecialiseerd in het opwarmen van "oude kost en de restjes van vorige maaltijden", qua personeelszaken valt hij door de mand. Hij verkiest hier een nutteloos politiek geïnspireerd gevecht met Vlaanderen, ik kom daar straks op terug.
- Tot slot, over deputé Peuskens kan ik kort zijn: "veel geblaat, weinig wol."
Het budget en de MJP is het visitekaartje van de deputatie waarin concreet moet staan hoe Limburg klaargestoomd wordt voor de toekomst. Dat vinden we niet terug. De boodschap van de gouverneur en dit budget en MJP zijn 2 los van elkaar staande documenten. De kans om uw collectiviteit en uw verenigde daadkracht als deputatie te bewijzen hebben we gemist. Onze argumenten?
Al jaren moeten we vaststellen, dat, onder de dekmantel van BBC, eigenlijk een ouderwetse catalogus van 140 diverse initiatieven wordt voorgesteld, die geen eenheid uitstralen. Integendeel, elke deputé krijgt een pak geld, netjes onderling verdeeld en in weinig inspirerende pakketjes gebracht zodat iedereen ongestoord zijn eigen ding kan doen.
Ook de leesbaarheid van de cijfers is en blijft moeilijk, weinig tot niet toegankelijk, niet coherent en de link tussen de cijfers en tabellen en de voorliggende teksten is vaak onduidelijk, het is puzzelwerk. Ik durf me zelfs af te vragen of het niet doelbewust "mistig" blijft om intrinsieke onduidelijkheden te maskeren. Ik geef u een voorbeeld: hier ontbreekt duidelijk, ondanks de beschikbare databank van o.a. het kenniscentrum aan een degelijke omgevingsanalyse als startpunt, hier ontbreekt ook een motivering waarom bepaalde wijzigingen in het MJP zijn aangebracht. Deputé Smeets is daar in zijn technische uiteenzetting heel snel over heen gegaan.
Als voorbereiding naar het cruciale jaar 2017 is 2016 een schakeljaar. En inderdaad, er zijn nog vragen, dat weet ik, maar verantwoordelijke politici denken vooruit, anticiperen en bieden vooruitzichten. De deputé heeft een MJP voorgesteld en, ik citeer hem, "alsof er de komende jaren geen enkele verandering zal gebeuren, noch in de inkomsten noch in de uitgaven". Een MJP dus alsof er geen interne staatshervorming komt alleen om te kunnen eindigen met "de cijfers kloppen, we eindigen met een positief cijfer in 2019, we kunnen onze financiële verplichtingen nakomen." De deputatie schuift de ganse oefening gewoon voor zich uit. Dat is het gemakkelijkst.
Moeilijker is het met toekomstscenario’s te werken, maar dat vereist inzet en enthousiasme, ambitie en daadkracht. We vinden geen enkele efficiëntie oefening, geen vermindering van de planlast, geen afbouw van de betutteling van de lokale besturen, waarvan zelfs de gouverneur erkent dat ze bestaat: in HBvL van zaterdag 14 november zegt hij, en ik citeer: "… Toen ik ooit als burgemeester met een dossier naar de provincie kwam behandelden ze me als een halve imbeciel."
En dan is er de rapportering van het voorbije beleid, collega’s, dat is ondermaats, ik verwijs naar onze opmerkingen bij de bespreking van de rekening 2014, naar de resultaten van de recente studie van de Vereniging van Vlaamse Provincies van 21.09.15 i.v.m. BBC en naar de opmerkingen van het Rekenhof over dit budget en MJP. Ik citeer: "Dit is geen homogeen geheel van beleidspunten, er zijn geen indicatoren, geen streefwaarden, geen rapportering van het voorbije beleid. Dit gaat volledig voorbij aan het doel van BBC."
Conclusie: een ondermaatse rapportering, zelfs geen aanzet van een begin van toepassing van de beroemde PDCA-cyclus: "Plan-Do-Check-Act." En bij het doornemen van de begeleidende teksten en na vergelijking met de voorbije jaren: veel copy-paste, geen eenheid van woordgebruik noch stijl, wel naast elkaar staande nota’s, zonder meetinstrumenten, zonder toetsing en de verpakking en het strikje er rond moeten de inhoud redden.
Eerlijk gezegd, we waren beter af met het oude systeem: dan kregen we nog op één blad én naast elkaar, de cijfers van de laatst goedgekeurde rekening, het lopende budget en het nieuwe budget.
Neen, collega’s, met dit document wordt de toekomst van Limburg niet voorbereid. En dan heb ik het nog niet gehad over het steeds terugkomend probleem dat jaar na jaar slechts een laag percentage in realisatiegraad wordt gemeld. Zelfs het Rekenhof kan het ook nu niet laten om hier een opmerking over te maken, ik citeer: "het naar het volgende jaar overgedragen deel overtreft ruimschoots het gerealiseerde deel van het budget."
Toch blijven we als N-VA-fractie positief en verzetten we ons tegen een dreigend cynisme of moedeloosheid. Dus antwoorden wij hier graag ook op de vraag wat er hier dan wél centraal had moeten staan. Ja, deze overgang is een uitdaging en we voegen daaraan toe: "Er is net nu nood aan leiderschap en in de beperking toont zich de meester."
Ja, het is crisis, het zijn moeilijke en verwarrende tijden, vol veranderingen, waarbij zekerheden niet meer zo zeker blijken te zijn. Ik verwijs naar de globale socio-economische toestand, naar de asiel- en migratieproblematiek, naar de toenemende conflicten in de wereld, conflicten die plots heel dichtbij komen en onze Westerse waarden en onze democratie bedreigen. Ook het provinciale bestuursniveau ontsnapt niet aan een noodzakelijke aanpassing. Wij staan voor een transparant en democratisch versterkt bestuur op 2 niveaus: gemeentelijk en gewestelijk. Samenwerking en schaalvergroting is hierbij onvermijdelijk. Wie zich verschuilt achter het voorwendsel dat de burger geen fusies wil, verdraait de waarheid en gedraagt zich bangelijk. Het zijn de politici die vrezen voor hun positie en hun sjerp. Verschuilt u
niet achter de kiezer, het is tijd voor verantwoorde politici om leiderschap en visie te tonen. Wie bang is voor de hitte in de keuken blijft er liever uit.
2016 is hét scharnierjaar, de voorbereiding op het nieuwe model dat in 2017. Welnu, waar is het leiderschap van deze deputatie qua proactief personeelsbeleid, een beleid dat het personeel een vooruitzicht geeft? Waar is de meer dan eens beloofde en stipte opvolging van en rapportering over de aanwending van de provinciale SALK-middelen als wij dat niet telkens weer uitdrukkelijk vragen?
Of dacht u echt, collega’s, dat deze raad deze evaluatie "spontaan" in december zou gekregen hebben indien ik dit niet uitdrukkelijk gevraagd had? Hoeveel jobs heeft de deputatie met haar eigen 50 miljoen euro SALK middelen na 3 jaar gerealiseerd? Hoe zit het met de ambitie tot een klimaatneutrale provincie? Waar toont de deputatie de ambitie om van Limburg bestuurlijk één stad te maken, de droom van de gouverneur! Het spijt me, u wil het Limburgse bestuursniveau behouden, maar uw inzet is zo vrijblijvend en zo weinig concreet op bestuurlijk vlak.
Mag ik de vergelijking maken. Er zijn evenveel Limburgers als er inwoners in de stad Antwerpen zijn. Tegenover 1 burgemeester, 1 college en enkele districten staan 44 burgemeesters, 44 colleges en 44 gemeenteraden. Denk eens na, wie heeft er de noodzakelijke slagkracht in Brussel? Hoe komt het dat Limburg geen sturende hoofdstad heeft, nog zo een veel gehoord argument?
De waarheid heeft haar rechten en het is al duidelijk gezegd. Door de rivaliteit tussen de lokale toppolitici van Hasselt en Genk, of moet ik zeggen tussen CD&V en sp.a is het momentum verlopen en - en ik wik mijn woorden - deze houding vernielt in de praktijk het Limburggevoel waar men anders zo hoog mee oploopt. De traditionele
partijen blijven conservatief kiezen voor "het oude en het vertrouwde", voor het eigenbelang van de machtspositie, en zo verliest u de toekomst van de Limburgers uit het oog. Een inspirerende deputatie zou ook hier proactief initiatieven ondernemen en deze aan Vlaanderen voorleggen.
Zelf heb ik vanop dit spreekgestoelte, dat mr. Rutten zo dierbaar is, voorgesteld om de schuldenproblematiek van de 44 gemeenten en de provincie te bundelen, ik kreeg zelfs van collega’s uit diverse partijen een positief knikje, maar "het mocht niet, het kon niet". Waarom niet? Tja, het eeuwig spelletje van meerderheid tegen oppositie, hetzelfde spelletje dat de sp.a nu frustreert op Vlaams niveau, we hebben daar enkele voorbeelden van gehoord. Maar ik moet me tot dit bestuursniveau beperken, zal u terecht opmerken.
De gouverneur daagt ons ondertussen uit cfr. interview HBVL d.d. 14.11.15 om met een Limburgs model te komen, om vervolgens samen naar minister Homans te stappen. Welnu, wat belet deze deputatie om met een voorstel te komen? Als je de gemeenten klein en arm houdt, zullen ze blijven vragen naar een provinciaal niveau. Is dat uw redenering? Is dit de perfide redenering van de traditionele partijen, die Limburg uiteindelijk de das omdoet?
Wat ik wél al weet is wie de meeste kans maakt om de grote winnaar te zijn met de afbouw van het provinciale bestuur in Limburg: dat is de Limburgse belastingbetaler. In plaats van de huidige 400 opcentiemen op de onroerende voorheffing zal hij vanaf 2017 slechts het equivalent van minder opcentiemen moeten betalen. Dat zal een duurzame en structurele oplossing bieden voor het problematische gegeven dat in Limburg jaar na jaar een te hoge provinciale belasting geheven
werd. Het zal deze deputatie alvast ook dwingen tot het stellen van duidelijker prioriteiten en het maken van die noodzakelijke keuzes die we hier en nu niet terugvinden in dit budget en MJP.
Collega’s, de tijd van gulle subsidiëring, de tijd van Sinterklaas spelen, zonder structurele gevolgen is definitief voorbij, maar jullie bereiden er zich onvoldoende op voor, het spijt me oprecht, dat te moeten vaststellen. Vergeet ook niet, collega’s, ondanks het door jullie zo geroemde beleid van 3 jaren toont het financiële resultaat nog steeds een onwaarschijnlijk hoge berg geld van 125 miljoen euro. Is er een ander bestuursniveau dat een dergelijk cijfer kan voorleggen?
Ik eindig met een citaat van een collega van ons, onze goede collega Frederick Vandeput, die ons vorig jaar sprak over een ijshockeyspeler genaamd Wayne Gretzky, beroemd om zijn speldoorzicht en zijn motto: ik citeer hem graag: "Schaats naar de plaats waar de puck gaat komen, niet waar hij nu is." Welnu, deputés, ik heb toen goed geluisterd naar onze collega en zijn citaat onthouden, maar ik vrees, Frederick, dat de deputatie niet naar jou geluisterd heeft. Ik zie een uitgebluste groep, op elkaar uitgekeken, verlamd voor de toekomst, net nu we voor grote uitdagingen staan. Jammer, Limburg en de Limburgers verdienen beter.
Hendrik Verbrugge
Namens de NVA-fractie
