Korte inhoud
In deze editie van het jaarboek geeft LIKONA een stand van zaken van het natuuronderzoek in Limburg, anno 2008. Het bevat een achttal artikels, een becommentarieerde literatuurlijst en de jaarverslagen van de werkgroepen. Het jaarboek (96 p.) kreeg een eigentijdse vormgeving met talrijke kleurenfoto's.
De artikels handelen over:
- Aandacht voor het Westelijk Vijvergebied van Bokrijk
- De flora van het Westelijk Vijvergebied van Bokrijk en Het Wik
- Vergelijking van de broedvogelsamenstelling van het Westelijk Vijvergebied en Het Wik in Bokrijk (periode 1974 - 2008)
- Sieralgen in Koersel (Beringen) en in het gebied van de Zwarte Beek (1952 - 2008)
- De zweefvliegenfauna van het natuurreservaat De Maten
- De boomkikker: actietijd voor een Limburgse kapstoksoort
Verder bevat het jaarboek 2008 zoals elk jaar een bespreking van meer dan 80 publicaties over uiteenlopende aspecten van natuurstudie in Limburg tijdens dat jaar. Nieuwe soorten vlinders, kevers en paddenstoelen werden besproken. Opmerkelijke vogelwaarnemingen, resultaten van het natuurbeheer, ... het is maar een greep uit de vele becommentarieerde artikels.
Ook elke LIKONA-werkgroep brengt verslag uit van het voorbije jaar, met daarin opmerkelijke vondsten en resultaten.
Bestellen
Je kunt het jaarboek (10 euro) telefonisch of per mail bestellen bij het Provinciaal Natuurcentrum. Je ontvangt een factuur en na betaling wordt het jaarboek verstuurd.
Samenvatting inhoud
Aandacht voor het Westelijk Vijvergebied van Bokrijk
Thomas Lemmens en Robert Berten
Reeds jaren is het Westelijk Vijvergebied van Bokrijk gekend bij de wandelaar of de fietser. De natuurliefhebber kende het gebied tot in de jaren ’70 om zijn belangrijke vogels en planten. In 2008 werd het Westelijk Vijvergebied meerdere malen door de werkgroepen van LIKONA bezocht. Gewapend met een loep, schepnet, zeef en klopscherm zochten ze in het gebied naar interessante soorten planten en dieren. Voor de meeste soortengroepen was dit een basisinventarisatie. Het aantal historische gegevens is heel beperkt of zelfs onbestaande.
Paddenstoelen, mossen, landslakken, waterwantsen, kevers,vissen, amfibieën en zoogdieren werden onderzocht. Ondanks de beperkte staalname werden in het Westelijk Vijvergebied van Bokrijk verschillende bijzondere soorten aangetroffen. De waterkwaliteit van de vijvers is matig en ze zijn visrijk, wat verklaart dat er zich enkel algemenere soorten amfibieën en waterwantsen in bevinden. Waar weinig of geen vissen zwemmen, werden wel interessante waterkevers gevonden. De zachthoutbossen met voldoende dood hout, voor de meeste toeristen een slordig onopgeruimd bos, zijn interessant voor paddenstoelen, mossen en houtkevers.
De flora van het Westelijk Vijvergebied van Bokrijk en Het Wik
Robert Berten
Het Provinciedomein Bokrijk is niet alleen de toeristenmagneet waarvoor het Limburgs dorpje bekend staat. De vijvers van het Westelijk Vijvergebied hebben altijd al veel natuurliefhebbers aangetrokken. Begin vorige eeuw bezochten verschillende botanisten de vijvers om de plantenrijkdom te inventariseren. De gegevens die hun onderzoek opleverde, geven ons een goed beeld van de toenmalige toestand en de evolutie in het gebied. Uit heel wat floristische inventarisaties van de voorbije jaren blijkt dat Bokrijk en Het Wik een even rijke flora hadden als de overige nabijgelegen "plantenrijke" vijvergebieden zoals de Platweijers, De Maten, de Borggraevevijvers en het Lang Water.
Vergelijking van de broedvogelsamenstelling van het Westelijk Vijvergebied en Het Wik in Bokrijk (periode 1974 - 2008)
Jan Gabriëls
Het broedvogelbestand heeft de voorbije drie decennia enorme veranderingen ondergaan in de vijvergebieden van het Domein Bokrijk. Door allerlei nefaste invloeden (wandelrecreatie, intensieve viskweek, sportvisserij, verbossing) heeft het Westelijk Vijvergebied zijn ornithologische waarde bijna helemaal verloren. Bijna alle zeldzame moeras- en watervogels waaronder roerdomp, verdwenen uit dit deelgebied. Het Oostelijk Vijvergebied daarentegen, met name Het Wik, bleef ondanks negatieve effecten (verbossing, extensieve viskweek) in de jaren '80 en begin jaren '90 niet alleen zijn zeer grote avifaunistische waarde behouden. Het vermeerderde deze zelfs aanzienlijk dankzij het beheer van vele vrijwilligers en een professionele aanpak van Natuurpunt. De resultaten van Het Wik tonen aan dat het mogelijk is om met herinrichting van het gebied en met het verstrekken van de nodige rust tijdens het broedseizoen te zorgen voor een snelle heropleving van de omgeving. Ook voor de natuurliefhebber die Bokrijk bezoekt, betekent dit zeker een meerwaarde.
Sieralgen in Koersel (Beringen) en in het gebied van de Zwarte Beek (1952 - 2008)
Jos Gysels
In het voorjaar van 1952 onderzocht De Coninck enkele waters in Koersel (Beringen). Daarbij werden onder meer sieralgen (Desmidiaceeën) gedetermineerd. Hij heeft zijn vindplaatsen nauwkeurig gelokaliseerd, wat het mogelijk maakte om een halve eeuw later een aantal van deze waters opnieuw te bekijken. De sieralgenflora kon worden vergeleken en de waters getypeerd tussen de andere waters in het gebied van de Zwarte Beek.
De zweefvliegenfauna van het natuurreservaat De Maten
Frank Van de Meutter
Gespreid over een periode van vijf jaar werden op 30 dagen zweefvliegen geïnventariseerd in het natuurreservaat De Maten nabij Genk. Dit resulteerde in een faunistische lijst van 101 soorten. Opvallend is de ontdekking van drie soorten die in België als uitgestorven te boek stonden: Sphaerophoria loewi, Orthonevra intermedia en Chrysotoxum octomaculatum, wat de natuurwaarde en de refugiumfunctie van dit gebied illustreert. Het artikel geeft een overzicht van deze vangsten en bespreekt in detail het voorkomen en de status van enkele opmerkelijke soorten.
De boomkikker: actietijd voor een Limburgse kapstoksoort
Peter Engelen
Hoewel de laatste jaren verbetering merkbaar is, gaat het toch niet goed met de boomkikker in Limburg. De resterende populaties zijn relatief klein en sterk geïsoleerd. Gelukkig bevindt de soort zich in natuurgebieden beheerd door Natuurpunt, het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) en Limburgs Landschap (LiLa). Deze verenigingen hebben de verantwoordelijkheid het voortbestaan van de soort te verzekeren. Na het plots verdwijnen van een grote populatie boomkikkers in een pracht van een Vlaams natuurgebied, is men beginnen beseffen dat specifieke en - gezien de precaire situatie - dringende terreinacties nodig zijn. Goed nieuws is dat de boomkikker een echte pionierssoort is, die snel positief reageert op soortgerichte maatregelen. Nu komt het er in de meeste gebieden op aan de juiste balans te vinden tussen de juiste maatregelen en een gezonde portie geduld om de soort er weer bovenop te krijgen in Vlaanderen.